روایت پشت‌بام

کتاب روایت پشت بام اثر مریم مفتوح

برشی از کتاب

در ۴۰ تا ۵۰ سال پیش، قسمتی از فضای اصلی هر خانه را، پشت بام (که در گویش دزفولی به آن “پشت بون” و یا “ری بون”می‌­گویند) تشکیل می­‌داد. دسترسی به پشت بام یا همان سقف خانه را، چندین پله­‌ی، گاه سیمانی یا آجری و یا در نوع اعیانیش موزائیکی، که بعد از دهه‌­ی چهل باب شد، امکان­‌پذیر می­‌ساخت. البته در روستاهای اطراف شهر، به تناسب خانه که از خشت و گل ساخته می­‌شد این پله‌ها تماماً کَ گِلِی (کاه گلی)بود. با شروع فصل بهار هوای شهر رو به گرمی می­رفت و عملاً خوابیدن در  اتاق­‌ها و یا فضای خانه را غیر ممکن می­‌ساخت. در این صورت پشت بام کارکرد خود را در این زمینه از دست داده و این زیرزمین­‌های (شوادان­ها/ در گویش دزفولی شَوادُون) منازل بود که با خنکی فضای خود مخصوصاً در فصل تابستان بهترین مکان برای استراحت و خواب قیلوله، و بعد از ظهر و همچنین خواب شبانه‌­ی افراد محسوب می‌­شد. این چنین بود که اسباب و لوازمات خواب و خود افراد خانواده در چرخشی معکوس از پشت بام در فصل اول سال به شوادان در فصل دوم سال منتقل می­‌شدند.