عقل از دیدگاه اندیشمندان مسلمان (با تأکید بر آراء فخر رازی)

کتاب عقل از دیدگاه اندیشمندان مسلمان (با تاکید بر آراء فخر رازی ) اثر مهدی فرجی پاک، تاریخ عقل و تعقل، همزاد تاریخ بشری است؛ وجه ممیز انسان از موجودات دیگر، عقل او است و آدمی با تعقل به حیات انسانی خویش ادامه می‌دهد. معمولاً در کتاب‌های تاریخ فلسفه گفته می‌شود تعقل در سواحل آسیای صغیر و در منطقه ایونیلا بلا ظهور با ظهور طالس و آناکسیمندر شروع شده و پیش از آن مردم در دوران تخیل  می ‏زیسته‏ اند اما این سخن اگر درست باشد، تنها درباره شروع نوع خاصی از تعقل صادق است، نه درباره پیدایی تعقل و خردورزی به معنای کلّی آن. البته توجه به عقل و تعقل فلسفی و به سخنی دیگر، تعقل در باب تعقل فلسفی و نقد و بررسی آن امری متأخر است و بر اساس اطلاعات مکتوب و باقیمانده، ابتدا در زمان سوفسطائیان و سقراط به شکلی ناقص مطرح شده است. پس از آن در عصر جدید با فرانسیس بیکن و رنه دکارت و جان لاک بار دیگر مسأله­‌ی معرفت و به خصوص تعقل، مورد توجه جدّی قرار گرفت و در آثار ایمانوئل کانت به اوج خود رسید و مساوی با فلسفه شد و در نهایت به علم معرفت‏شناسی جدید انجامید. در سنت فلسفه اسلامی نیز، فی الجمله مباحثی در باب شناخت، تعقل و ادراک عقلی مطرح بوده است. در آثار متفکران اسلامی از جمله فارابی، ابن‌سینا، سهروردی، و ملاصدرا مطالبی در این باره ذکر شده است . . به نظر فخررازی سرچشمه شناخت و معرفت، نفس ناطقه انسان است که از آن به عقل یا قوه عاقله تعبیر می‌­کند.

آنچه در این کتاب میخوانیم 

• فصل اول: گذری بر زندگی امام فخر رازی

• فصل دوم: معانی عقل و مشتقات آن در فلسفه اسلامی

• فصل سوم: عقل از منظر فخر رازی