مولانا و همسازی ناسازها

کتاب مولانا و همسازی ناسازها نوشته عبدالله مقامیان­زاده، این کتاب به بررسی انسان در ساختار خود بزرگ‌ترین پارادوکس و اجتماع نقیضین هستی است. خوی حیوانی و فرشته‌صفتی او گویای این تناقض عمیق درونی‌اند. تحقیق حاضر به بررسی اندیشه متناقض‌نمایی در کلام و ذهن مولانا جلال‌الدین محمد بلخی می‌پردازد و به دنبال آن است تا پرده از این راز بردارد و این ابهام‌گویی را کشف کند و علت‌های آن را بیان کند. در این اثر ابتدا به تعاریف و پیشینه متناقض‌نمایی در ادب فارسی پرداخته شده و سپس رمز و رمزگرایی و علل پارادوکسیکال بودن زبان عرفا بیان شده است. فصل پایانی کتاب دربردارنده تقسیم‌بندی موضوعی انواع متناقض‌نماهایی است که در مثنوی معنوی و غزلیات شمس آمده است.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم

«پارادکس از پاراداخون “Paradoxon” یونانی گرفته شده است مرکب از دو جزء Para به معنی فراسو (مقابل) و Doxon به معنی عقیده و نظر که روی هم رفته معنای گفته­‌ی متناقض و مهمل­‌نما و امر خلاف عرف را می­‌رساند و در اصطلاح کلامی است که در ظاهر متناقض و بی­‌معنی باشد و از راه تأویل معنای نهفته و پنهانش آشکار شود»

در فرهنگ و بستر این معانی برای متناقض‌­نما ذکر شده است:

1ـ قبلاً به معنای عبارتی که متناقض با عقیده­‌ی عموم باشد به کار می­‌رفته است.

2ـ عبارتی که متناقض، باورنکردنی یا پوچ به نظر می‌­رسد اما ممکن است در واقع درست باشد.

3 ـ عبارتی که واقعاً با خود متناقض و از این رو غلط است.

4 ـ شخصیت، موقعیت، عمل و جز این­‌ها که به نظر می­‌رسد ویژگی­‌های متناقض یا ناسازگاری دارد

آنچه در این کتاب می‌خوانیم

• تفاوت متناقض­‌نما با تضاد

• پیشینه­‌ی متناقض‌­نما در ادب فارسی

• آشنایی با چند اصطلاح

• رمز و علل رمزگرایی

• بیان­‌ناپذیر بودن تجربه­‌های عرفانی

•متناقض‌­نما نوعی ویژگی سبکی مولانا

• مقایسه‌­ی متناقض­نمایی در مثنوی با غزلیّات شمس